Τα καλντερίμια του Ζωγλοπιού
«Αφερίμ, Στέργιο, Λάζαρε!»
Καλντερίμι, σε όλα τα ελληνικά λεξικά χαρακτηρίζεται ο λιθόστρωτος δρόμος που είναι κατασκευασμένος με ακατέργαστες πέτρες. Αυτό για να ξεχωρίσουμε τα παλιά καλντερίμια από τα σύγχρονα λιθόστρωτα που κατασκευάζονται τα τελευταία χρόνια, κυρίως σε τουριστικά μέρη, με κανονικές επεξεργασμένες πέτρες.
|
Τον παλιό καιρό το καλντερίμι γνώρισε δόξες, γιατί ήταν ο μόνος τρόπος οδοστρωσίας για να γίνονται βατοί οι ορεινοί δρόμοι, κυρίως το χειμώνα. Ακέραια ή σε καλή κατάσταση βρίσκονται ακόμη τα καλντερίμια των ορεινών χωριών της Ηπείρου και αυτά διότι συντηρούνται για χάρη του τουρισμού. Στον τόπο μας υπήρχαν αρκετά καλντερίμια και στις γειτονιές του παλαιού Ζωγλοπιού(μαχαλάδες), αλλά και στο νέο Ζωγλόπι (Ραχούλα), κυρίως στους δρόμους που λάσπωναν επικίνδυνα το χειμώνα. Οι Ζωγλοπίτες, με προσωπική εργασία, μετέφεραν πέτρες από το ποτάμι (κροκάλες) και «καλίγωναν» τους επικίνδυνους δρόμους. Στις μεγάλες ανηφοριές το καλντερίμι κατασκευαζόταν με αναβαθμούς, περίπου σαν κεφαλόσκαλα, για να μην γλιστρούν τα ζώα.
|
| Φωτογραφία 1964. Απομεινάρι του παλιού καλντεριμιού, λίγο πιο πάνω από τα Χτίσματα. Αν οι πέτρες είχαν φωνή, πόσα θα είχαν να μας πουν! Πόσοι πρόγονοί μας άφησαν τ’ αποτυπώματα των τσαρουχιών τους πάνω τους, πόσοι κλέφτες, πόσοι τούρκοι, πόσοι …σιαπανήσιοι! |
Την εποχή της τουρκοκρατίας, μεταξύ των άλλων επαχθών καταναγκασμών, στους οποίους υπέβαλαν οι Τούρκοι τους ραγιάδες, ήταν και η υποχρέωση να επισκευάζουν τους δρόμους και τα γεφύρια για να διέρχονταν ακώλυτα τα σουλτανικά στρατεύματα.
Καλντερίμια στους δημόσιους δρόμους της περιοχής μας, σε μεγάλη έκταση, έγιναν την εποχή του διαβόητου Αλή πασά, όταν εκείνος έγινε σατράπης της Θεσσαλίας. Ο Αλής, στην προσπάθειά του να συνδέσει τους οικισμούς της επικράτειάς του με τα εμπορικά κέντρα της εποχής, που ήταν τα Γιάννινα κυρίως, αλλά και μικρότερες πόλεις (Καρπενήσι, Λαμία, Υπάτη κ.ά.), τόσο για τη διευκόλυνση του εμπορίου όσο και για τη ακώλυτη διέλευση των στρατευμάτων του, υποχρέωσε τους κατοίκους να κατασκευάσουν δρόμους και γεφύρια που διέρχονταν από τα χωριά τους και να τους διατηρούν σε καλή κατάσταση.
Αυτή την εποχή οι Ζωγλοπίτες ανέλαβαν την κατασκευή και συντήρηση του δρόμου: Σέκλιζα-Ζωγλόπι(Παλιοζωγλόπι)- Ίταμο, μέχρι Γιαννουσέικα, τον οποίο επίστρωσαν σε πολλά μέρη με καλντερίμι. Τότε κατασκευάστηκε και το γεφύρι στα Χτίσματα. Η λέξη «Χτίσματα» παραπέμπει σε κάποια οικήματα, που πρέπει να χρησίμευαν για τη στέγαση οδοφυλάκων. Το γεφύρι στα Χτίσματα αναγνωρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως «Διατηρητέο Μνημείο»,αλλά καμιά μέριμνα δεν λήφθηκε για τη συντήρησή του και, αν στέκει ακόμα όρθιο, αυτό οφείλεται στη στέρεη κατασκευή του και στο γεγονός ότι με την παράκαμψη του δρόμου δεν διέρχονται από αυτό φορτία. Σε ορισμένα σημεία που απέφυγαν την επίσκεψη της μπουλντόζας, σώζονται ακόμα μερικά απομεινάρια εκείνων των καλντεριμιών, όπως αυτό της φωτογραφίας.
Οι Ζωγλοπίτες, όσο και αν δυσανασχετούσαν για την καταναγκαστική εργασία στην κατασκευή και συντήρηση των δρόμων, εντούτοις, με τον καιρό, αναγνώρισαν ότι το έργο ήταν πολλαπλά ωφέλιμο και για τους ίδιους και δεν παρέλειπαν να εργάζονται με ζήλο για την επισκευή του δρόμου, κυρίως από την Καμάρα ως το Παλιοζωγλόπι, τόσο κατά την εποχή της ύστερης τουρκοκρατίας όσο και μετά την απελευθέρωση, διότι, το τμήμα αυτό υπέφερε συχνά από κατολισθήσεις.
«Αφερίμ, Στέργιο, Λάζαρε»
Η ιστορία ανάγεται στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας, μεταξύ 1879-1881, αν λάβουμε υπόψη την ηλικία των δύο νεαρών Ζωγλοπιτών. Πρόκειται για τον Στέργιο Αναστασίου Ζαχαρή(έτος γεννήσεως 1862) και Λάζαρο Ζάχου Τσιούκη (έτος γεννήσεως 1866). Οι δυο νεαροί –γεροδεμένα τσοπανόπουλα- μαζί με άλλους χωριανούς εργάζονταν στην επισκευή του δρόμου: Καμάρα-Παλιοζωγλόπι κάτω από την επίβλεψη Τούρκου αγά. Οι δυο τους μετέφεραν ασήκωτες πέτρες από το ποτάμι στο δρόμο και κάθε φορά που το έβλεπε αυτό ο αγάς αναφωνούσε με θαυμασμό: «Αφερίμ, Στέργιο, Λάζαρε!», (μπράβο σας Στέργιο και Λάζαρε!). Η φράση έγινε παροιμιακή στο χωριό και επαναλαμβάνεται ακόμα και σήμερα για όποιους επιδεικνύουν υπερβολικό ζήλο στην εργασία.-
του Λάμπρου Γριβέλλα